نماتدهای انگل گیاهی جزو پاتوژنهایی محسوب می شوند که خسارت اقتصادی فراوانی به محصولات کشاورزی وارد می کنند. استفاده از ارقام مقاوم، تناوب زراعی، کنترل شیمیایی، موجودات آنتاگونیست و کنترل زیستی از اصلی ترین روش های کنترل نماتدها هستند. ژن های طبیعی مقاومت به نماتدها در ژنوم گونه های گیاهی و امکان انتقال این ژن ها به ارقام زراعی که فاقد چنین مقاومتی هستند بسیار حائز اهمیت است. زیست فناوری از طریق انتخاب بر پایه نشانگرها می تواند در ردیابی بهترین ژن های مقاومت به نماتدها و ارائه اطلاعات مفید مربوط به آن ها از لحاظ پتانسیل کاربرد برای مهندسی ژنتیک گیاهان نقش داشته باشد. بنابراین پیشرفت های اخیر، سبب بهره برداری از جنبه های اختصاصی برهم کنش های نماتد-میزبان برای طراحی راهکارهای کنترلی شده اند تا از این طریق گیاهان را قادر به جلوگیری از حمله و حرکت نماتدها در داخل بافت ها، تولیدمثل و رشد و تمایز موفقیت آمیز آن ها سازد. بهره گیری از RNAi، ایجاد نماتدکش های شیمیایی جدید مبتنی بر زیست فناوری و برخی راهکارهای جدید دیگر، از روش های نوین کنترل نماتدها هستند. ژن ها و صفات مقاومتی جدید بهتر است به ژنوتیپ هایی اضافه گردد که از قبل مقاومت طبیعی خوبی دارا هستند تا از این طریق تاثیر و ماندگاری مقاومت در آن ها بیشتر شود. از طرفی به لحاظ تاثیر غالب نماتدها از طریق خاک بهتر است بیان ژن های مقاومت جدید محدود به ریشه باشد تا توده پروتئینی بخش های هوایی قابل برداشت گیاه همانند گیاهان معمولی باشند.

به منظور شناسایی تنوع زیستی نماتدهای انگل گیاهی مناطق سبزی کاری اطراف تبریز در طی سال های 84 – 1383، تعداد 88 نمونه خاک ریزوسفر و تعدادی نمونه ریشه 25 گونه سبزی معمول کشت در منطقه برداشته شد. نماتدهای خاک پس از استخراج و تثبیت به گلیسیرین خالص رسانده شده و اسلایدهای تهیه شده از نمونه ها به وسیله میکروسکوپ نوری مجهز به لوله ترسیم، از نظر صفات ریخت شناسی و ریخت سنجی مورد بررسی قرار گرفتند. شناسایی جنس ها و گونه ها با استناد به منابع معتبر صورت پذیرفته و شباهت ها و تفاوت های موجود بین افراد با شرح اصلی گونه و گونه های نزدیک مورد بحث قرار گرفت. در نهایت 25 گونه متعلق به 16 جنس شامل  Amplimerlinius globigerus، Aphelenchus avenae، Aphelenchoides bicaudatus، A. haguei، A. richardsoni، Boleodorus thylactus، Criconema mutabile، Criconemoides informis، C. mongolensis، Ditylenchus medicaginis، Filenchus vulgaris، Geocenamus brevidens، G. rugosus، Helicotylenchus digonicus، H. exallus،H. pseudorobustus، H. vulgaris، Heterodera cruciferae، Mesocriconema antipolitanum، M. curvatum، Paratylenchus mexicanus، Pratylenchus alleni، P. neglectus، Psilenchus hilarulus و Zygotylenchus guevarai  شناسایی شدند. با توجه به گزارش های قبلی از این نماتدها در ایران، تنها به توصیف سه گونه Aphelenchoides haguei، Aphelenchoides richardsoni و Pratylenchus alleni که گزارش­های تازه ای برای فون نماتدهای ایران هستند، اکتفا می شود. همچنین یک گونه تازه گزارش شده از ایران Helicotylenchus exallus توصیف می گردد.

نماتدهای انگل گیاهی یکی از عوامل خسارت زا به حبوبات از جمله لوبیا محسوب شده و باعث کاهش میزان تولید می-شوند. با توجه به سطح زیرکشت بالای لوبیا در استان مرکزی، تحقیقی جهت بررسی و شناسایی نماتدهای انگل گیاهی مزارع لوبیای استان انجام شد. بدین منظور در سال های 91 و 92 طی فصل رشد گیاه (اوایل تیرماه تا پایان شهریورماه) تعداد 174نمونه خاک و ریشه از مزارع لوبیا در شهرستان های خمین، شازند و اراک جمع آوری شد. شناسایی گونه ها بر اساس مشخصات مورفولوژی و مورفومتری نماتد ها انجام گرفت. در این بررسی22گونه نماتد از 18جنس متعلق به زیرراسته Tylenchina فوق بالا خانواده Tylenchomorpha شناسایی گردید. در بین نماتدهای شناسایی شده، از جنس Ditylenchus گونه های D. destructor و D. kheiri، Aphelenchoides spp. و از خانواده Pratylenchidae گونه های Pratylenchus neglectus، Pratylenchoidesritteri و Zygotylenchus guevarai جدا شد که از بین گونه های شناسایی شده سه گونه اخیر به ترتیب با داشتن 100، 95 و 58درصد فراوانی، رایج ترین نماتدهای انگل گیاهی در مزارع لوبیای استان مرکزی بودند. نماتدهای زیرخانواده Merliniinae و خانواده Hoplolaimidae به ترتیب با فراوانی 56 و 39 درصد تنها در مزارع شهرستان خمین و شازند یافت شدند. از بین نماتدهای سیستی علاوه بر گونه Heterodera filipjevi که در مزارع لوبیا در تناوب با گندم یافت شد، گونه Heterodera goettingiana در یک مزرعه لوبیا در قاسم آباد اراک شناسایی شد.

به منظور شناسایی نماتدهای انگل گیاهی در مزارع کلزای استان خراسان شمالی، طی سال های 1386 و 1387، تعداد 40 نمونه خاک و ریشه از مزارع کلزای استان جمع آوری گردید. پس از انتقال نمونه ها به آزمایشگاه، شستشوی خاک و ریشه ها، استخراج نماتدها به روش الک و سانتریفیوژ و تثبیت و انتقال آنها به گلیسیرین انجام گرفت. سپس از نماتدهای جدا شده به تفکیک جنس، لام های میکروسکوپی دائمی تهیه شد. پس از بررسی های میکروسکوپی، اندازه گیری های لازم انجام و شناسایی گونه ها با استفاده از منابع و کلیدهای معتبر موجود صورت گرفت. دراین تحقیق 17 گونه نماتد از 12 جنس از زیر راسته های Tylenchina و Aphelenchina شناسایی گردید که دو گونه Helicotylenchus egyptiensis و Paratylenchus perlatus برای اولین بار از ایران گزارش می شوند. گونه Helicotylenchus egyptiensis به دلیل داشتن سر مخروطی ناقص با پنج شیار عرضی، کیسه ذخیره اسپرم به صورت اتصالی با محور تخمدان، سطوح جانبی بدن دارای چهار شیار عرضی که شیارهای داخلی در انتهای دم به شکل U و V می باشد و شکل دم و زایده آن از سایر گونه های این جنس متمایز می شود. گونه Paratylenchus perlatus با داشتن اندازه کوچک بدن (245-200 میکرومتر)، استایلت بلند (27-26 میکرومتر) و کیسه ذخیره اسپرم کوچک، گرد و پر از اسپرم از سایر گونه های این جنس متمایز می گردد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

به منظور شناسایی فون نماتد های انگل گیاهی انگور در شهرستان دنا، طی سال 1390 تعداد 50 نمونه خاک و ریشه از مناطق مختلف شهرستان جمع آوری گردید. پس از انتقال نمونه ها به آزمایشگاه، شستشوی خاک و ریشه ها، استخراج نماتدها، تثبیت و انتقال آن ها به گلیسیرین با استفاده از روش دگریسه انجام گرفت. سپس از نماتدهای جدا شده به تفکیک جنس اسلاید های میکروسکوپی دائمی تهیه شد. پس از مشاهدات میکروسکوپی، اندازه گیری های لازم و رسم تصاویر مورد نیاز، با استفاده از منابع و کلیدهای معتبر اقدام به شناسایی گونه های استخراج شده، گردید. با بررسی های ریخت سنجی و ریخت شناسی، گونه های Aphelenchus avenae، Boleodorus thylactus، Helicotylenchus macronatus، Mesocriconema antipolitanum، M. xenoplax، Pratylenchus andinus، Psilenchus hilarulus و Seinura prospera شناسایی گردیدند. گونه P. andinus برای اولین بار از ایران و گونه های B. thylactus، H. macronatus، M. antipolitanum، M. xenoplax و S. prospera برای اولین بار از استان کهگیلویه و بویراحمد گزارش می شوند.

به منظور بررسی نماتدهای شکارگر از زیر راسته Mononchina از مناطق مختلف زراعی استان بوشهر 32 نمونه از خاک اطراف ریشه درختان میوه و گیاهان زراعی جمع آوری و مورد بررسی قرار گرفت. در این بررس تعداد 13 جنس نماتد مشخص و شناسایی گردید که در بین آنها 3 گونه از نماتدهای شکارگر به نام های Mylonchulus sigmaturus (Cobb, 1917) Altherr 1953, Clarkus papillatus (Bastian 1965) Jairajpuri, 1970, Mononchus aquaticus Coetzee 1968 بود که گونه سوم برای اولین بار از ایران گزارش می گردد. هدف از انجام این بررسی تعیین میزان پراکندگی و شرایط حضور و شناسایی جنس و گونه نماتدهای شکارگر موجود در استان بوشهر بوده است. بدین لحاظ از مناطق دشتستان (برازجان) در مرکز، آبدان و کنگان در شرق، لارو، خورموج، دشتی، ثنا، شنبه در جنوب، تنگه ارم، تنگه فاریاب، رود فاریاب، ده رود و سایر مناطق زراعی پشتکوه در شمال و نیز چاه موشی، چاه قندی، شبانکاره، درودگاه، آب پخش، چم درواهی، گناوه، قائد، بنار سلیمان، سربست، جهوک و ده انجیر در غرب استان نمونه برداری شده، نتایج بدست آمده جمعیت نماتدهای شکارگر را 300-1 عدد در هر 500 گرم خاک در مناطق برازجان آب پخش، شبانکاره، درودگاه، پشتکوه، تنگه فاریاب، رود فاریاب و گناوه نشان می دهد.